Eski Türk Ezgileri Ve Gırtlak Müziği Sanatı

[Çelik]

Eski Türk Ezgileri Ve Gırtlak Müziği Sanatı

Güney Sibirya'nın sert ikliminde varlıklarını devam ettiren Türk topluluğu Tuvalılar, 21. yüzyılda kültürlerini hâlâ en iyi koruyan halklar arasında. Tuva Türklerine dair en belirgin kültürel özelliklerden biriyse "gırtlak müziği" olarak bilinen Kömey. Yeryüzünde kalan Eski Türk topluluklarından biri olan Tuvalılar, tarihin bilinen en eski anlarından bu yana bugün yaşadıkları topraklarda varlıklarını idame ettiriyor. Eski Göktürk metinlerinde "Kögmen Yış" olarak söz edilen ve günümüzde Sayan Dağları ile Tannu Uula Dağları arasındaki geniş vadide yaşayan Tuvalılar, Moğollar, Hakaslar ve Altaylarla komşu. Sayıları 300 binin üzerinde olan bu Türk topluluğu, kültürlerini muhafaza etmekte hayli başarılı. Tuva halkı Sovyetler Birliği'nin dağılmasıyla birlikte hızla Budizm ve Kamlık inanç değerlerine dönüş yaptı. İnançlarının yanı sıra dil, edebiyat ve sanat alanlarında da canlanmalar oldu. Onları en çok fark ettiren unsur ise Tuvalı müzisyenlerin kendine has yorumları ile yarattıkları gırtlak müziği Kömey... Tuvalıların gırtlak müziğinin ortaya çıkması tamamen bu kendine has Türk topluluğunun yaşam felsefesinden kaynaklanıyor. Zira doğayla bütünleşik yaşayan Tuvalılar, tabiatla uyum içinde olmayı ilke edinmiş. Bu uyum ise ancak doğanın şartlarına boyun eğmekle mümkün kılınabiliyor. Binlerce yıldır var oldukları coğrafyayla bütünleşen Tuva halkının yaşamlarının her anında bu bilinç açığa çıkıyor. Tuva Türklerine göre dağların, suların, ormanların sahipleri vardır ve her canlı çok değerli. Toplum bu değeri anladıkça yaşam kolaylaşır. Ve Tuvalılar, sevinçlerini, sevgilerini, hüzünlerini "Irlar" yoluyla dile getirir. Irlar için "Tuva halk kültürüne özgü türküler" denilebilir. Irlar, halk tarafından gündelik hayatta, her zaman söylenen müziklerdir. Bölgenin müzik kültüründe hayvan, rüzgâr ve su seslerini çıkarmak için çok fazla enstrüman ve teknik geliştirilmiş, gırtlak müziği de yaygınlaşmıştır.

Tuva müziğiyle ilgili araştırmalar 19. yüzyılda başladı. 1944 yılında Tuva Dil, Tarih ve Kültür Araştırmaları Merkezi'nin kurulmasıyla bu araştırmalar yoğunlaştı. Fakat Tuva müziğinin Batı medeniyetleri tarafından keşfi Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra olur. Gırtlak müziğinin pek çok türü bulunuyor. Kargıraa, sıgıt, borbannadır, ezengileer en yaygın türlerdir. Kargıraa boğazdan hırıltılı ses çıkarmak anlamına gelir. Dağ ve bozkır kargıraaları olmak üzere iki temel türü vardır. Boğazdan şarkı söyleme geleneğinin en yaygın türüdür. Gırtlakta ses perdeleri rahat kullanılır. Dağ kargıraası perdesinde stilleri düşüktür ve çoğu zaman burun etkileri içerir. Bozkır kargıraasında ise genellikle boğaz daha gergindir ve daha yüksek bir eğimde söylenir. Gırtlak müziği, geçmişi çok eskilere dayanan son derece özgün bir stil. Orta Asya'da erkek çobanların birçoğu gırtlak müziği yapabiliyor. Bölgenin dünya görüşü, doğadaki objelerin manevi yönü ve seslerini de önemser. Bu yüzden doğal seslerin insanlar tarafından taklit edilmesi, gırtlak müziğinin kökeni olarak görülür.

Kasım 23 tarihinde Çelik tarafından düzenlendi

[Çelik]

 

[Çelik]